-
1 бертигез
1. прил.одина́ковый, ра́вныйбарысы бе́ртигез агачлар — одина́ковые дере́вья
2. нареч.бе́ртигез хокуклар — ра́вные права́
одина́ково, равно́; наравне́, по́ровнубе́ртигез киендерү — одева́ть одина́ково
бе́ртигез бүлү — дели́ть по́ровну
-
2 бертигез
продинаковый, равный // одинаокво, поровну, равно -
3 бертигез
1. прил. одинаковый, равный 2. нар. в знач.одинаково, поровну, равно -
4 бертигез итеп
по́ровну -
5 bertigez
-
6 аркылы
I 1. прил.1) попере́чныйаркылы өрлек — попере́чная ба́лка
аркылы урам — попере́чная у́лица
аркылы сызыклар — попере́чные ли́нии
аркылы кисем — попере́чное сече́ние
аркылы бизәкле галстук — га́лстук с попере́чными узо́рами
2) в знач. нареч. аркылыга в попере́чинебуйга да, аркылыга да бер диярлек — почти́ одина́ково и в длину́, и в попере́чнике
3) в знач. сущ. аркылысы попере́чник, попере́чный разре́з; в попере́чнике, в попере́чном разре́зе (сече́нии)аркылысын үлчәү — изме́рить попере́чник
аркылысы да, буе да бертигез — у него́ и попере́чник, и длина́ одина́ковы; он одина́ков и в длину́, и в попере́чнике
2. нареч.чокырның аркылысы - дүрт, тирәнлеге өч метр — я́ма в попере́чнике - четы́ре, в глубину́ три ме́тра
1) обычно аркылыга поперёкбаланы диванга аркылы яткыру — уложи́ть ребёнка на дива́н поперёк
тау буйларын аркылыга сөрү — распа́хивать скло́ны гор поперёк
пыяла аркылыга ярылган — стекло́ тре́снуло поперёк
2) наперере́з ( чему)агымга аркылы йөзү — плыть наперере́з тече́нию
3) вширь; в ширину́аркылыга үлчәү — изме́рить в ширину́
елга аркылыга җәелгән — река́ разлила́сь вширь
аркылыга (аркылы) үсә башлаган шәһәр — го́род, кото́рый стал расти́ вширь
•- аркылы ату
- аркылы балта
- аркылы да торкылы
- аркылы кисеп чыгу
- аркылыга кисеп чыгу
- аркылы кисеп үтү
- аркылыга кисеп үтү
- аркылы кисү
- аркылыга кисү
- аркылы кичү
- аркылыга кичү
- аркылы пычкы
- аркылы сикерү
- аркылы ташлау
- аркылы чыгу
- аркылы чыгу урыны
- аркылы ыргыту
- аркылыга да, буйга да
- аркылыга үтү
- аркылыга узу
- аркылыга чыгу••аркылы җәелү — см. аркылыга җәелү
аркылыга җәелгән — ирон. разда́лся вширь прост. ( о толстом человеке)
аркылы сикерү — распоя́сываться/распоя́саться, разну́здываться/разнузда́ться (о самодурах, молодчиках и т. п.)
аркылы сызык — разг.; эвф. крест
аркылыга да, буйга да йөреп чыгу — см. аркылыга-буйга айкау 1), 3)
аркылы дан буйга әйләнеп чыгу — см. аркылыга-буйга айкау 1)-4)
аркылыдан буйга үтү (узу) — см. аркылыга-буйга 1), 3)
аркылысыннан көн (көн яктысы, күрше авыл) күренә — ирон. наскво́зь вида́ть (ви́дно, просве́чивает), че́рез него́... ви́дно (вида́ть) всё; прозра́чный (слишком тонко нарезанные ломтики, прозрачная материя, очень жидкий чай и т. п.)
- аркылы төшүаркылыга үсү — см. аркылыга җәелү 1), 2)
- аркылыга җәелү
- аркылы ятканны буйга алып салмау II послелог1) через (что-л., кого-л.)урам аркылы чыгу — переходи́ть че́рез у́лицу
ишек аркылы сөйләшү — разгова́ривать че́рез дверь
кеше аркылы бирү — переда́ть че́рез тре́тьего (челове́ка)
2) сквозь (что-л., кого-л.)карасы кәгазь аркылы үткән — черни́ла прошли́ сквозь бума́гу
томан аркылы күренми — сквозь тума́н не ви́дно
халык төркеме аркылы узу — пробира́ться сквозь толпу́
канау аркылы салынган такта — доска́, поло́женная поперёк кана́вы
телефон аркылы хәбәр итү — сообщи́ть по телефо́ну
5) посре́дством (чего-л.), при посре́дстве, че́рез; чрез книжн.; путём (чего) (установить связь с кем, чем); по ли́нии (чего, чьей)чагыштыру аркылы аңлау — постига́ть посре́дством (путём) сравне́ния
-
7 дәрәҗә
сущ.1) у́ровень, сте́пень, ступе́нь, ме́ратормыш дәрәҗәсе — у́ровень жи́зни
алдынгылар дәрәҗәсенә күтәрелү — подтя́гиваться до у́ровня передовы́х
югары үсеш дәрәҗәсе — вы́сшая ступе́нь разви́тия
гаеплелек дәрәҗәсе — сте́пень вино́вности
дөнья дәрәҗәсенә чыгу — вы́йти на мирово́й у́ровень
2) положе́ние, зва́ние, чин, ранг, сандәрәҗә артыннан куу — гна́ться за положе́нием
профессор дәрәҗәсе — зва́ние профе́ссора
югары хәрби дәрәҗә — вы́сшее во́инское зва́ние
илче дәрәҗәсендә — в ра́нге посла́
ханлык дәрәҗәсе — ха́нский сан
3) разря́д, сте́пень, ступе́ньберенче дәрәҗә спортчы — спортсме́н пе́рвого разря́да
икенче дәрәҗә Дан ордены — о́рден Сла́вы второ́й сте́пени
фәннәр докторы дәрәҗәсе — сте́пень до́ктора нау́к
4) класс (у́ровень)осталык дәрәҗәсе — класс мастерства́
югары дәрәҗәле белгеч — специали́ст высо́кого кла́сса
шахматчыларның уен дәрәҗәсе — класс игры́ шахмати́стов
5) авторите́т, досто́инство, честь; прести́ж, ма́ркаколлективта дәрәҗәсе бар — по́льзуется авторите́том в коллекти́ве
безнең өчен бу зур дәрәҗә — для нас э́то больша́я честь
заводның дәрәҗәсен төшермәү — не урони́ть честь (прести́ж, ма́рку) заво́да
үз дәрәҗәсен белү — знать себе́ це́ну
6) лингв. сте́пеньсыйфат дәрәҗәләре — сте́пени прилага́тельных
7) лингв.; уст. зало́гфигыль дәрәҗәләре — зало́ги глаго́лов
8) мат. сте́пеньдәрәҗәгә күтәрү — возводи́ть в сте́пень
вакланмалы дәрәҗә — дро́бная сте́пень
елар(лык) дәрәҗәгә җитү — чуть не запла́кать
аңны югалтыр дәрәҗәгә җитү — чуть не потеря́ть созна́ние
үләр дәрәҗәгә җитеп ачыгу — чуть не умере́ть с го́лоду; смерте́льно проголода́ться
10) в местно-вр. п. в сочет. с прил. в... сте́пени (ме́ре), до... сте́пени (у́ровня)бертигез дәрәҗәдә — в ра́вной ме́ре (сте́пени)
сизелерлек дәрәҗәдә — в заме́тной сте́пени, заме́тным о́бразом
чагыштыргысыз дәрәҗәдә — в несравни́мой ме́ре (сте́пени)
мәгълүм (билгеле) бер дәрәҗәдә — в изве́стной ме́ре; в не́которой сте́пени
танымаслык дәрәҗәдә үзгәрү — измени́ться до неузнава́емости (до неузнава́емой сте́пени)
шул дәрәҗәдә — до тако́й сте́пени
•••дәрәҗәгә күтәрелү — возвы́ситься
дәрәҗәсен алу — разжа́ловать, лиши́ть зва́ния (чи́на)
дәрәҗәсен күтәрү — де́лать честь (кому-л.; чему-л.)
См. также в других словарях:
бертигез — с. 1. Теге яки бу сыйфаты ягыннан тигез, охшаш. Охшаш, бертөрле. бер үк хокукта, дәрәҗәдә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бердәй — Бертигез, тәңгәл. Бертөсле, бер берсенә охшаш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
изо... — Бертигез, бертөрле, бер үк, охшаш мәгън. алкушымча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бергә-бер — рәв. 1. Башма баш 2. Икесе дә бертигез, бертөрле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бердәйлек — 1. Тәңгәллек, бертигез булу. Үзара охшашлык, бертөслелек 2. мат. Эчләренә алган хәрефләрнең барлык мөмкин табылган кыйммәтләре өчен дөрес тигезлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
беррәттән — рәв. 1. Янәшә, бер үк рәттә. күч. Сыйфаты, әһәмияте һ. б. буенча бердәй, бер дәрәҗәдә 2. Өзлексез, бер бер артлы, рәттән 3. Бер уңайдан 4. Кем белән дә булса берәр эшне бертигез дәрәҗәдә, шундый ук күләмдә башкару тур. 5. Бергә, бер үк вакытта … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бостон — I. Бертигез калынлыктагы аркау һәм буй җепләрдән тукылган саф йон тукыма. II. БОСТОН – Салмак йөрешле биюнең бер төре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кисмә — с. 1. Бертигез форм. кәгазь, катыргы кисәкләренә язылган яки басылган 2. Киселгән. КИСМӘ ТАШ – Таш ятмадан машина белән кисеп әзерләнә торган төзү материалы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
куштояклылар — Куш бармаклары (аеры тояклары) икесе дә бертигез үсеш алган имезүче хайваннар отрядының атамасы (мәс. сыер, бегемот, дуңгыз) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тезү — 1. Берәр сызык буенча бер бер артлы һәм бертигез якын аралык калдырып урнаштыру. Яссылык өстенә билгеле бер тәртип белән урнаштыру. Нәр. б. билгеле бер әйберләрдән төзү, оештыру, ясау. Бизәнү әйберләрен матурлап бер сызык буенча яки берәр фигура… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
теркәлү — 1. (Теркәү) 2. Бер бер артлы яки янәшә бертигез тезелеп тору. Бер төпкә төпләнү (китап дәфтәр тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге